Nienke Hoogvliet is niet zomaar een Dutch designer. Met haar werk wil ze namelijk een verhaal vertellen en daarmee consumenten als de industrie wakker schudden. Wereldwijd. Ze behoort dan ook niet voor niets tot de belangrijkste ontwerpers van de nieuwe, groene generatie Dutch designers van dit moment. Het werk van Studio Nienke Hoogvliet is tentoongesteld in musea zoals Centre Pompidou (Parijs), het Cooper Hewitt Design Museum ( New York) en het Victoria & Albert Museum (London). En het afgelopen jaar is Nienke gevolgd voor de AVROTROS Close Up ‘a WORLD to SHAPE’.
Hoe een voorwerp tot stand komt, wat daar allemaal bij komt kijken en wat de gevolgen ervan zijn is iets waar je misschien niet dagelijks bij stilstaat. Nienke doet dat wel. En ook nog eens op een heel bijzondere manier. Met Studio Nienke Hoogvliet, haar designstudio voor materiaalonderzoek, experiment en conceptueel design, werkt zij met de focus op materialen die kunnen bijdragen aan een meer holistische visie op de wereld. De verbinding tussen mens en natuur is uit balans volgens Nienke. Met haar projecten wil zij het bewustzijn vergroten van de sociale en milieuproblemen in de textiel-, leeren voedingsindustrie. Door innovatieve alternatieven te creëren hoopt zij uiteindelijk perspectieven en systemen te veranderen. Ze gebruikt design hierbij als middel en visuele prikkel om deze nieuwe perspectieven te vormen.
(Her)waarderen
“Ik zie mijn rol echt als eyeopener voor de consument en wil de industrie wakker schudden. Want er zijn zoveel meer manieren om minder te verbruiken, alternatieven te gebruiken en meer te focussen op hergebruik. Ik wil dat we de waarde van spullen weer (her)ontdekken en (her) waarden”, aldus Nienke. “Waarom kopen mensen wel een spijkerbroek die er ‘gedragen’ uitziet, maar nemen ze niet de tijd om een broek te kopen en te wachten tot deze er zo uitziet? Dan doe je er langer mee en is het veel minder belastend voor het milieu. Of waarom zou je alles altijd maar nieuw kopen? Het hergebruiken van textiel is veel beter dan nieuw textiel produceren. De grondstof is er immers al.”
“Ik zie mijn rol echt als eyeopener voor de consument en wil de industrie wakker schudden”
Nienke werkt zowel in opdracht als voor zichzelf. Bedrijven benaderen haar vaak om een onderwerp of probleem tastbaar te maken. Design is daar een prachtig middel voor. Zo
werkte Nienke voor diverse Waterschappen. Met haar project ‘Waterschatten’ liet ze bijvoorbeeld zien hoe je materialen die je terug kan winnen uit afvalwater weer kunt hergebruiken. Ze maakte hiervoor een collectie bestaande uit diverse objecten, waaronder een tafel, diverse decoratieve kommen en lampen. Doel van het project was om een positieve associatie te geven aan restproducten uit afwater, want eigenlijk zijn het echte waterschatten waarmee je iets heel moois kunt creëren.
Zee als bron van inspiratie
Voor het project SEA ME maakte Studio Nienke Hoogvliet een handgeknoopt kleed van zee-algengaren en een oud visnet. Hiermee is het contrast van de vervuilende plastic soep en al het moois dat de zee heeft te bieden in één product gevangen. Nienke vestigt met SEA ME de aandacht op zee-alg als nieuw materiaal om te gebruiken. Wellicht
een oplossing voor de issues in de textielindustrie. Zee-algen groeien namelijk een stuk sneller, er hoeven geen pesticiden voor gebruikt te worden en zijn veel minder belastend voor het milieu dan bijvoorbeeld katoen. Een uitdaging voor de industrie, maar zeker mogelijk. Studio Nienke Hoogvliet zou in de toekomst dan ook heel graag nog meer onderzoek willen doen naar het toepasbaar maken van het gebruik van zeealgen op grote schaal in de industrie.
Tijdens de zoektocht naar te gebruiken materialen uit de zee kwam Nienke ook op
het idee om vissenhuiden te gebruiken als leer. “Deze worden normaal gesproken als restproduct van de visserij weggegooid. Zonde, want ze zijn uitermate geschikt om
te gebruiken als leeralternatief”, aldus Nienke. Zo is het project RE-SEA ME ontstaan. “We hebben de huiden op een natuurlijke manier gelooid zonder chemicaliën en
het resultaat is prachtig leer. Om de toepassing te laten zien als uiteindelijk product hebben we voor dit project een krukje ontworpen met een leren zitting.” RE-SEA ME is inmiddels opgenomen in de collectie van het Centraal Museum in Utrecht.
Value // Values
Voor het project ‘Value // Values’, een samenwerking van Studio Nienke Hoogvliet en Tim Jongerius tijdens de twintigste editie van de Dutch Design Week, hebben de designers veel mensen aan het denken gezet over de manier waarop producten worden vervaardigd. Hoeveel tijd en arbeid erin gaat zitten en wat je daar dan voor over hebt qua geld. Dat blijkt best confronterend. Want als je het verhaal achter het maken van het product wel kent, ben je dan geneigd om het anders te waarderen en er
meer voor te betalen? Voor het project werden twee vloerkleden vervaardigd. Een kleed werd in Armenië geknoopt, het andere in Nederland. Aan het begin van de tentoonstelling werd mensen gevraagd om beide kleden te waarderen en op te schrijven wat zij ervoor over hadden op een kassabon. Daarna kon men het hele proces volgen vanaf het scheren van de schapen tot aan het kno- pen van de kleden. In Nederland waren deze stappen duidelijk anders dan in Ar- menië. Aan het einde kreeg de bezoeker de rekening per kleed gepresenteerd.
Met de wetenschap hoe alles vervaardigd is, vond maar liefst 60% van de bezoekers de kleden veel meer waard dan ze in eerste instantie hadden gedacht. Value // Values laat zien dat de waarde eigenlijk niet alleen is uit te drukken in geld. Het heeft ook te maken met je eigen waarden. Waar sta je zelf voor? Het heeft te maken met emoties, rationeel denken en de verhalen achter de producten. Transparantie is hierbij de sleutel volgens Nienke. “Heel vaak kan je in een winkel niet achterhalen hoe iets is gemaakt, welke (chemische) producten ervoor zijn gebruikt en hoe de arbeidsomstandigheden waren. Marketing verbloemd ook veel. Maar wanneer hier wel transparant over gecommuniceerd wordt, krijg je een heel ander gevoel bij een product. Mensen staan er vaak niet bij stil hoe producten gemaakt worden en hoeveel tijd en arbeid dat eigenlijk kost. Dit zorgt voor onbegrip over de prijs.
Maar wanneer hier meer transparantie over komt, krijgen mensen er meer begrip voor. Studio Nienke Hoogvliet heeft zelf ook als ambitie om de eerste transparantie designstudio van Nederland te worden. Teach what you preach.”
Impact maken
Nienke merkt dat consumenten veel meer open staan voor nieuwe alternatieven dan de industrie. “De vraag wordt steeds groter en de noodzaak is er duidelijk”, aldus Nienke. “Het zou fantastisch zijn als ook grote merken en de industrie hun verantwoordelijkheid pakken en gaan inzetten op alternatieven voor de lange termijn. De industrie heeft de middelen en de power om echt impact te kunnen maken. En dat is nodig. We staan met elkaar voor een heel grote, groene uitdaging. Ik ben ervan overtuigd dat er echt heel veel mogelijk is. Het is mijn missie om dit onderwerp bij iedereen hoog op de agenda te zetten en heb nog zoveel ideeën. De tijd dringt. We moeten die verandering nu in gang zetten! Met elkaar.”
A world to shape
Twee Dutch designers Nienke Hoogvliet en Dave Hakkens willen met hun werk de wereld verbeteren. In hoeverre is hun ambitie haalbaar in een wereld waarin de milieuproblemen zo overweldigend zijn dat de meeste mensen de hoop verliezen? In de nieuwe film van Ton van Zantvoort, geproduceerd door Elbe Stevens Films voor AVROTROS Close Up & Omroep Brabant, worden Nienke en Dave een jaar lang gevolgd en wordt hun verhaal prachtig in beeld gebracht. A WORLD to SHAPE is uitgezonden op 12 oktober en terug te kijken via Uitzending Gemist.